Cụ Tuệ Tĩnh đã từng nói: Bế tinh, dưỡng khí, tồn thần
Thanh tâm, quả dục, thủ chân, luyện hình.
Điều này Cụ muốn nhắc nhở chúng ta là hãy biết giữ gìn sức khỏe. Muốn dưỡng sinh trường thọ thì cần phải phải giữ gìn: tinh, khí và thần.
Vậy tinh khí thần là gì? Và chúng ta cùng nhau tìm hiểu nhé.
Tinh – khí – thần là tam bảo của sinh mệnh, là bộ ba cơ bản nhất trong cơ thể mỗi con người. Ba yếu tố này thể hiện bản thế, năng lượng và tinh thần của mỗi người. Đồng thời nó quyết định toàn bộ sự tồn tại và phát triển của người đó từ khi được sinh ra cho đến khi lớn lên và gia đi. Tất cả chúng ta đều luôn ước mơ và tìm mọi cách để luôn giữ gìn được tuổi trẻ, luôn mong mình khỏe mạnh, an vui. Mỗi chúng ta muốn mình lúc nào cũng tràn đầy sức sống, luôn khỏe mạnh và ít bệnh tật khi và chỉ khi nạp đủ năng lượng, năng lượng ở đây là nghị lực là tinh thần là nền tảng củ sự sống. Ba yếu tố Tinh –Khí – Thần cũng chính là thể hiện của bản thế, năng lượng và tinh thần của mỗi chúng ta. Nếu một trong ba yếu tố này bị kém đi thì cơ thể bị suy nhược, dễ dẫn đến bệnh tật. Chính vì vậy nên việc nâng cao Tinh – Khí – Thần là rất quan trọng. Chúng ta có thể ăn uống, bồi bổ, tập luyện để phục hồi lại tinh khí thần khi nó bị suy giảm. Đây là vấn đề không hề dễ để thực hiện, nhưng cũng không đến mức quá khó để không làm được nếu như chúng ta có quyết tâm, đồng thời có sự hướng dẫn đúng cách thì chúng ta hoàn toàn có thể phục hồi được.
Vậy Tinh là gì?
Tinh có nghĩa là sự tinh khiết, sự tinh hoa, sự tinh túy của con người. Tinh có hai dạng là: tinh tiên thiên và tinh hậu thiên.
Tinh tiên thiên là do thiên bẩm, từ khi còn là trong bào thai ở bụng mẹ, mẹ thở thì con thở, mẹ hít thì con hít thông qua cuống rốn nối liền với rốn của người mẹ, nguồn dưỡng chất từ mẹ cung cấp đến nuôi sống thai nhi. Đến khi sinh ra, trong quá trình sinh sống thì tinh tiên thiên dần suy giảm. Khi sinh ra cuống rốn bị cắt đi thì phải tự hô hấp, sự nuôi dưỡng của cha mẹ và tự thân phải thích nghi với môi trường mới ở bên ngoài nên khí toàn thân được phát triển và thịnh vượng từ đây đó là tinh hậu thiên. Tinh hậu thiên được sinh ra do quá trình sinh sống và những yếu tố khác hợp thành như năng lượng từ bên ngoài, năng lượng từ bên trong khi còn ở trong bụng mẹ, huyết và các tinh chất do sự chuyển hóa của cơ thể. ( các tinh chất do chuyển hóa của cơ thể một phần tạo ra khí, huyết và các chất khác để tế bào phát triển, còn một phần tạo ra tinh). Sự chuyển hóa thành tinh hậu thiên được diễn ra ở các tủy xương lớn và tủy sống.
Tinh là các chất tinh hoa nuôi dưỡng con người, cơ thể là bộ máy trao đổi chất với thiên nhiên thông qua hít thở và ăn uống. Các dinh dưỡng qua tiêu hóa thành cốc khí, không khí được hít thở và cung cấp tong khi qua bộ máy hô hấp. Tông khí và cốc khí kết hợp đều trở thành tinh chất nuôi cơ thể. Các tạng Tâm, Can, Tỳ, Phế, Thận và các cơ quan khác dùng các tinh chất ấy nuôi mình đồng thời tạo thành các chất tinh túy, tinh hoa. Ở giai đoạn này các tinh hoa là chất dự trữ để điều hòa các hoạt động của tạng, phần tinh hoa của mỗi tạng dư thừa chuyển vào thận. Thận là tổng kho của các thứ tinh. Tinh tham gia mọi hoạt động của cơ thể, nhất là hoạt động của các tuyến nội tiêt, đặc biệt là đảm bảo sự hình thành và hoạt động sinh dục và các yếu tố duy trì nòi giống ở cả nam và nữ. Tinh do thận tiết ra, mà thận lại là chủ của thủy nhận lấy tinh hoa của lục phủ ngũ tạng mà tích trữ. Chính vì vậy mà ngũ tạng hưng thịnh thì tinh sẽ tràn đầy, nếu thường xuyên luyện tập để tăng cường tạo tinh hậu thiên sẽ dưỡng sinh cao vì tinh tiên thiên thường xuyên được bổ sung, tinh trong cơ thể lúc nào cũng sung mãn, không bị thiếu hụt thì còn người sẽ đề phòng được bệnh tật, dịch tễ, hạn họa.
Tinh lưu hành ở khắp cơ thể và hội tụ ở tuyến thượng thận và thượng thận có chức năng điều tiết và tồn trữ tinh. Tinh tồn tại ở khắp cơ thể, một phần đi đến từng tế bào, từng bộ phận giúp cho cơ thể hoạt động phát triển và tồn tại, một phần được tích lại ở tuyến thượng thận, tủy của các xương lớn và tủy sống. Khi tinh tiết ra nó đã hình thành được đầy đủ tính chất của tinh của con người. Tinh tạo ra huyết, tuy là tinh ít hơn huyết nhưng lại góp phần rất quan trọng đối với con người. Ngược lại huyết góp phần để tạo ra tinh, nếu không có huyết thì tinh cũng không tạo ra được, cả hai đều liên quan mật thiết đến nhau. Chính vì vậy mà nhiều các bạn nam từ tuổi thiếu niên cho đến tuổi trưởng thành đam mê sắc dục quá sớm dẫn đến nghiện tình dục và thủ dâm quá độ nên tinh mất nhiều, khi tinh mất thì huyết mất, tinh suy thì thể lực cũng suy, khí huyết suy giảm. Bởi vậy sau một thời gian quá độ thì con người bị suy kiệt về sức khỏe khiến cho người mệt mỏi, uể oải, không có thần sắc và từ đó bệnh tật sẽ phát sinh và phát triển. Khi tinh giảm thì thể lực giảm, thể lực giảm thì khí cũng giảm và khí giảm thì huyết chắc chắn sẽ giảm, khi thể lực giảm thì ăn uống sẽ thấy không ngon. Và do vậy không tạo được huyết. Và khi con người muốn khỏe mạnh, muốn phát triển tốt thì phải biết giữ cái tinh của mình.
Tinh, huyết mặc dù liên quan mật thiết với nhau nhưng muốn hoạt động được hay không thì cần phải có Khí hay còn gọi là năng lượng. Chính vì vậy mà ba yếu tố tinh, khí, huyết có liên quan mật thiết và không thể thiếu nhau là như vậy.
Vậy khí là gì thì chúng ta cùng tìm nhau tìm hiểu nhé.
Khí là một dang năng lượng tồn tại trong cơ thể người và muôn loài sinh vật. Khí chúng ta không cầm,nắm được nhưng chúng ta cảm nhận được. Nó là năng lượng của vũ trụ, năng lượng của không gian, năng lượng của các vật thể. Khí còn là sức hoạt động của nội tạng như khí lục phủ, khí ngũ tạng. Nó phù hợp với cơ thể, không trái với những hoạt động của cơ thể để phục vụ cho sự hoạt động của cơ thể. Và chỉ khi phù hợp với cơ thể thì mới tồn tại được trong cơ thể con người và không gây tổn hại hoặc ảnh hưởng tới sự tồn tại của con người. Tinh chất tạo thành khí, khí chuyển hóa thành năng lượng, năng lượng tạo thành nội lực làm cho cơ thể hoạt động được. Nội lực làm cho bộ máy hô hấp, bộ máy tiêu hóa hoạt động để chuyển hóa các chất tạo thành tinh chất. Tinh là thứ vật chất, sẽ không chuyển hóa được nếu không có khí. Khí là sự hoạt động nội lực, nếu không có tinh chất thì khí không tiếp tục hoạt động được. Sự hoạt động là thứ phi vật chất.
Theo y học cổ truyền thì tinh thuộc phần vật chất là âm hay còn gọi là âm tinh, khí thuộc phần vật chất là dương hay gọi là dương khí, âm tinh là cơ sở để phát sinh và nuôi dưỡng dương khí, dương khí làm động cơ để cho âm tinh chuyển hóa. Hai yếu tố này luôn ràng buộc, kết hợp với nhau không thể tách rời. Nếu âm tinh suy hoặc dương khí thịnh thì cũng ảnh hưởng xấu đến cái còn lại và gây ra bệnh tật của con người. Khí chỉ sự hoạt động của nội lực, tuy nhiên tùy theo từng bộ phận thì sự hoạt động lại khác nhau, chẳng hạn như tỳ khí là sự hoạt động cơ năng của hệ tiêu hóa, còn tâm khí chỉ sự hoạt động cơ năng của hệ tuần hoàn hay tim mạch. Tất nhiên là khí cũng có thứ chung của toàn thân, do khí của từng bộ phận hợp lại, chúng sẽ hoạt động nhịp nhàng, cân bang với nhau và ở đó có sự hoạt động của hệ kinh lạc hay còn gọi là Kinh khí. Phế là tạng làm chủ chung cho toàn cơ thể. Nếu khí của một hoặc hai bộ phận mà yếu kém hay rối loạn sẽ dẫn tới nguy hại tới khí của toàn thân, nếu khí của toàn thân rối loạn hoặc yếu kém thì cơ thể sẽ suy kiệt. Cũng giống như Tinh thì khí cũng được chia thành nhiều loại như: khí tiên thiên, khí hậu thiên, dinh khí, vệ khí, nguyên khí, tài khí, khí ngũ tạng,…Vì vậy những công pháp luyện tập để giúp con người khỏe mạnh, tăng cường năng lượng cho cơ thể, tăng cường sức khỏe, hạn chế bệnh tật gọi chung là khí công. Theo khí công thì khí được hít thở qua mũi, trao đổi qua da và huyệt, tất cả đều có nguồn gốc từ khoảng không nên gọi đó là Thiên khí. Khí vô hình là áp suất, là lực đẩy để dẫn huyết.
Nguyên khí là thành phần chính của thận tinh, tinh khí thu được sẽ có vai trò dưỡng sinh. Do đó khi thận tinh chuyển hóa cũng là sinh khí.
Vậy Thần là gì?
Còn Thần là huyền bí, là thái cực của đại não nơi cơ thể con người. Thần chủ đạo trong việc phối hợp khí hóa âm dương. Thần biểu hiện của sức sống nên khi thần sung mãn thì người khỏe mạnh, còn thần suy kém thì người yếu đuối.
Ở một khía cạnh khác thì Thần còn là sự hoạt động về tinh thần, về sự hoạt động của thần kinh, của ý thức, của cảm xúc, tư duy của còn người, là biểu hiện bên ngoài của tinh, của khí và của huyết. Bên cạnh đó Thần còn biểu hiện tình trạng sinh lý, bệnh lý của lục phủ ngũ tạng trong mỗi cơ thể con người. Với mỗi một cơ thể khi khí huyết thịnh vượng, lục phủ ngũ tạng điều hòa thì tinh thần sẽ sảng khoái, sung túc, vui vẻ, tràn trề nhựa sống. Thần là một dạng hoạt động đặc thù của khí, cũng như khí thì thần cũng nhờ tinh làm cơ sở. Khí và thâng đều thuộc dương, nhờ vào tinh mà tinh thì thuộc âm. Vì vậy thần trở nên là một thực thế có khả năng chi phối, luôn ảnh hưởng tới hoạt động cơ năng của các cơ quan và luôn ảnh hưởng tới khí. Đối với con người thì Thần là tư duy, là cảm xúc là vận động, là phản xạ. Khi thần ở thân thế thì thần là thân nhiệt, là hoạt động điều hòa, là khí sắc, là sự nhạy cảm trong tâm lý, đó được gọi là Nhân khí. Những cảm xúc tiêu cực đều có thể ảnh hưởng xấu đên sự hoạt động cơ năng của lục phủ ngũ tạng, đên sức khỏe, chẳng hạn như lúc tức giận thì sẽ hại đến can, gây ra chứng đỏ mặt, nhức đầu và ảnh hưởng đến cả tỳ.
Đúc kết lại là trong mỗi một cơ thể thì tinh, khí, thần có quan hệ mật thiết với nhau để duy trì sự sống và nâng cao sức khỏe. Mỗi chúng ta đều bắt đầu từ tinh, sống và phát triển được là nhờ khí, mà chủ sinh mạng là thần. Tam bảo của sinh mệnh hỗ trợ lẫn nhau, khí sinh tinh, tinh dưỡng khí, khí dưỡng thần và thần hóa khí. Tinh là cơ sở của thần, khí thì từ tinh hóa ra, thần là mặt biểu hiệu của khí. Sự mạnh hay yếu của cơ thể phụ thuộc vào sự thăng hay trầm của tinh, khí, thần. Chính vì vậy mà bộ ba tam bảo này là bảo bối là nguồn gốc, là sinh mạng của con người. Do thần chủ đạo việc phối hợp khí hóa âm dương mà ta thường hay gọi là thấn sắc, thần khí. Nên nếu thần mất thì tạng tuyệt, tạng có nhiệm vụ như: can tàng hồn, tâm tàng thần, thần tàng tinh, phế tàng phách và tỳ tàng trí ý.
Vì vậy khi quan sát tinh khí thần ở một người là biết được tình trạng khỏe yếu của người đó và có cách khắc phục phù hợp.
Tinh vốn là vật chất hữu hình điều chỉnh qua dinh dưỡng và thuốc. Khí thì vô hình nhưng điều chỉnh qua hít thở và tập luyện, vận động là chủ yếu. Thần là tư duy là trí tuệ , điều chỉnh qua tu luyện, qua công phu, qua kiến thức và qua nhận thức. Ở một mức độ nhất định thì ta có thể dùng tinh để điều chỉnh khí và thần hoặc có thể dùng khí để điều chính tinh và thần. Một người muốn khỏe mạnh toàn diện thì phải quan tâm đến tinh, khí và thần. Tinh sai, khí thiếu và thần hư là trạng thái cơ bản biểu hiệu mọi bệnh tật ở con người.
